Nawigacja

O patronie

 

 

Reforma szkolnictwa wprowadzona 1 września 1999 r. powodowała nowe struktury oświatowe. Jedną z nich jest 3 - letnie gimnazjum. W zależności od warunków administracyjno - lokalowych gimnazja funkcjonują jako samodzielne jednostki, bądź jak w przypadku naszego gimnazjum zajmują miejsce ustępujących szkół podstawowych. Jednym z problemów i zadań, które stanęły przed nowo utworzonymi szkołami jest kwestia nadania imienia. Była to również sprawa otwarta dla naszego Gimnazjum Nr 1 przy ul. Piotra Skargi 2. Nie była to sprawa łatwa, gdyż chcieliśmy żeby nadane imię nie stało się pustym frazesem, owocem koniunktury politycznej, ale niosło w sobie wartości uniwersalne, które pomagać nam będą w trudnym procesie wychowawczym.

Pierwsze dyskusje na ten temat, które wywiązały się podczas tworzenia programu wychowawczego szkoły, zaowocowały propozycją nadania Gimnazjum Nr 1 imienia Powstańców Wielkopolskich. Była to propozycja głęboko przemyślana, odpowiadająca naszym potrzebom. Tematyka Powstania jest nam bliska ze względu na region jak i bezpośredni udział naszych przodków w tym niepodległościowym zrywie. Personifikacja Powstania jeszcze bardziej ten fakt historyczny konkretyzuje, urealnia i uczniom przybliża. Przypomnijmy sobie krótko atmosferę oraz najważniejsze wydarzenia tego jedynego, zakończonego sukcesem Powstania. Spróbujmy spojrzeć na to właśnie przez pryzmat konkretnych ludzi- Powstańców Wielkopolskich, którzy tę rzeczywistość tworzyli. Przedstawiając powyższą problematykę nie sposób pominąć głównego zagadnienia, z którym Powstanie Wielkopolskie nierozerwalnie się łączy, a mianowicie odzyskania przez Polskę niepodległości.

Trzeci rozbiór Polski w 1795 r. doprowadził do tego, że Ojczyzna nasza znalazła się pod obcymi rządami trzech państw zaborczych: Rosji, Prus i Austrii. Utrata własnej państwowości nie załamała jednak narodu polskiego. Jego wola przetrwania wyrażała się w kolejnych powstańczych próbach odzyskania państwa. Począwszy od Insurekcji Kościuszkowskiej, Księstwa Warszawskiego poprzez powstania: Listopadowe, Krakowskie, Wielkopolskie, Styczniowe aż do zbrojnej walki legionów w I wojnie światowej, Polacy przypominali wszystkim o swoim istnieniu i nadziei na odzyskanie własnego państwa.

Jakie były jednak decydujące czynniki, które umożliwiły odrodzenie się Polski po 123 latach niewoli? Wydaje się, że podstawowym elementem obok wspominanych dążeń samych Polaków, była sytuacja międzynarodowa. Rozpoczęta w 1914 r. I wojna światowa załamała dotychczasową solidarność państw zaborczych. Po raz pierwszy Prusy i Austria oraz Rosja znalazły się w przeciwnych blokach wojskowych. Polscy patrioci nie przegapili momentu poróżnienia zaborców i nie czekali też na decyzje w sprawie polskiej mocarstw zachodnich, sami postanowili tworzyć swą rzeczywistość.

Wreszcie w listopadzie 1918 r. sytuacja dojrzała do tego, aby po 123 latach niewoli mogło powstać niepodległe państwo polskie. 11 listopada Józef Piłsudski objął pełnię władzy wojskowej, a trzy dni później jako Naczelnik Państwa również władzę cywilną. Zaczęły się trudne lata II Rzeczypospolitej. Ludzi to jednak nie przerażało, najważniejsze było to, że Polska znowu jest na mapie Europy, a Polacy mają swoje państwo.

Dla mieszkańców Wielkopolski sytuacja nie przedstawiała się jednak tak jasno, gdyż w dalszym ciągu te tereny okupowali Niemcy, którzy odrzucali polskie żądania przyłączenia tych obszarów do Polski. Wielkopolanie (w tym również mieszkańcy Szamotuł) nie czekali z założonymi rękoma na rozwój wypadków, tylko sami starali się włączyć w ogólnonarodowy nurt walki wyzwoleńczej.

Długie lata germanizacji nie przyniosły Niemcom spodziewanych rezultatów, a ludność Wielkopolski skutecznie obroniła się przed wyparciem języka polskiego ze szkół i innych dziedzin życia. Jeszcze w okresie zaborów powstały w Wielkopolsce liczne organizacje oświatowe, gospodarcze, harcerskie podtrzymujące patriotyzm i ducha polskości. Rewolucyjne wydarzenia w listopadzie 1918 r. w Niemczech nie pozostały bez wpływu na sytuację w Poznaniu. Zaktywizowały się organizacje konspiracyjne gotowe przejął władzę z rąk Niemców mimo, że warstwy posiadające, ziemiaństwo i mieszczanie, nie pragnęły zbytniego rozrostu rewolucji, bardziej licząc na pozytywne rozwiązanie kwestii polskiej za sprawą postanowień pokojowych mocarstw zachodnich. Wpływy lewicowe nie były jednak jedynymi na tych terenach. Pod względem orientacji politycznych Wielkopolska zawsze była regionem specyficznym. Dominowały jednak dwie: Romana Dmowskiego, stawiającego kwestię niepodległości dość wyraźnie, ale będącego przeciwnikiem walki zbrojnej i Józefa Piłsudskiego z programem rewolucyjno - niepodległościowym nawiązującym do tradycji dawnych powstań narodowych.

Wielkopolska nie pałająca nigdy zbytnią sympatią do Piłsudskiego przyjmowała raczej program Dmowskiego, ale z pewnymi modyfikacjami odpowiadającymi potrzebom chwili.

Rolę koordynatora działalności niepodległościowej w tym czasie w Poznaniu spełniał Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, w którym główną rolę odgrywał Wojciech Korfanty. Pomimo dominacji stanowiska Romana Dmowskiego nie podejmowania walki zbrojnej, zaczęto przygotowywać się do powstania. Przyczyną była aktywizacja niemieckich organizacji militarnych skierowanych przeciw ludności polskiej.

Tymczasem 26 grudnia 1918 r. zatrzymał się w Poznaniu Ignacy Paderewski. Witające go przed hotelem "Bazar" tłumy patriotycznie nastawionych Polaków. Szamotuły reprezentowała ok. 100 osobowa grupa w strojach regionalnych. Prowokacyjne zachowanie oddziałów niemieckich doprowadziło 27 grudnia 1918 r. do spontanicznego wybuchu powstania. Wybuch powstania został powitany w Szamotułach bardzo żywiołowo. Już w pierwszym dniu gotowych do walki było ok. 150 osób. Pierwszą akcją szamotulan był udany atak na niemiecką załogę we Wronkach, dzięki czemu udało się zdobyć broń i zaopatrzenie.

Od 12 stycznia 1919 r. Szamotuły stały się siedzibą IV Okręgu Wojskowego. W tym czasie powstało wspólne dowództwo, które objął skierowany z Warszawy generał Józef Dowbór - Muśnicki.

Naczelna Rada Ludowa przestraszyła się jednak sukcesów rozszerzającego się powstania i dążyła wszelkimi siłami do jego ograniczenia. Wiązało się to głównie z niewiarą w jego powodzenie oraz z polityką rządu warszawskiego, który bardziej myślał o wojnie na wschodzie Rzeczypospolitej.

Rozejm podpisany 16 lutego 1919 r. kończył zryw powstańczy Wielkopolan ustalając granicę zgodnie z linią walk. Było to niewątpliwym sukcesem, chociaż trudno powiedzieć co by się stało, gdyby powstanie mogło w pełni rozwinąć skrzydła. Zwycięstwo powstania nie ograniczało się do wyzwolenia narodowego Wielkopolski. Powstanie Wielkopolskie stworzyło podstawy do rokowań podczas konferencji pokojowej w Paryżu, która przyznała Polsce całą Wielkopolskę i część Pomorza Gdańskiego.

Trud i ofiara uczestników powstania stały się symbolem patriotyzmu i wierności ojczyźnie. Ogółem na całym odcinku bronionym przez załogi naszego powiatu zginęło 289 ludzi wnosząc niezaprzeczalny wkład w odzyskanie niepodległości.

Dzisiaj po upływie tylu lat musimy pamiętać o tych trudnych początkach, doceniać wysiłek i poświęcenie tych wszystkich ludzi, którzy także dla nas tę Polskę wywalczyli. Pielęgnujmy tę pamięć szczególnie w młodym pokoleniu, które potrzebuje dobrych przykładów i prawdziwych wartości.



Za nas walczyli

Za nas ginęli

Za nas oddali swe życie

My dziś pamiętać o tym wciąż chcemy

By przeszłość znów nie wróciła!







mgr Tomasz Runowski

Aktualności

Kontakt

  • Gimnazjum nr 1 im.Powstańców Wielkopolskich
    Gimnazjum Nr 1 w Szamotułach, ul.Piotra Skargi 2 64-500 Szamotuły
  • 612920029
    NIP:7871972862 Regon 639623090

Galeria zdjęć